Project Description
ΜΗΚΟΣ ΟΜΟΙΩΜΑΤΟΣ: 0,98 m | ΚΛΙΜΑΞ: 1/15 | ΥΛΙΚΟ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ: Πεύκο | ΙΣΤΙΟΦΟΡΙΑ: ΨΑΘΕΣ
Στα ναυπηγεία της Μεθώνης, Κορώνης Ναυπάκτου, Πρεβέζης και Αυλώνας ναυπηγούνται τα πρώτα μεγάλα ιστιοφόρα. Τρείς αιώνες αργότερα, τα Ιόνια νησιά διέθεταν το 1/3 του Ελληνόκτητου στόλου.
Στις αρχές όμως του 18ου αιώνα, οι κατακτητές, Βενετοί και Οθωμανοί, εκμηδένισαν την δυνατότητα κατασκευής μεγάλων ιστιοφόρων από τους Έλληνες καραβομαραγκούς της περιοχής. Η κατάσταση αυτή ανάγκασε τους υπόδουλους Έλληνες στη ναυπήγηση μικρότερων σκαφών, κυρίως για εμπόριο μικρών αποστάσεων και σκάφη για παράκτια αλιεία, σε διάφορα νησιά και παράλια του Ιονίου πελάγους.
Ένας τύπος μικρού σκάφους που κατασκευαζόταν στην περιοχή ονομαζόταν γατζάο.
Χαρακτηριστικό της γάστρας του ήταν η ελαφρά κυρτότητα του πλωριού ποδοστάματος και το γυμνό και ίσιο προς τα πίσω πρυμνιό ποδόσταμα. Χρησιμοποιήθηκε ως εμπορικό λόγω της μεγάλης χωρητικότητάς του.
Δυστυχώς δεν υπάρχουν στοιχεία και την μορφή του και την καταγωγή του, πριν τον 20ο αιώνα. Μορφολογικά θεωρείται ότι συγγενεύει με το τρεχαντήρι του Αιγαίου ή το τραμπάκουλο της Αδριατικής θάλασσας.
Τα τελευταία γατζάο που βρίσκονταν στα Ιόνια νησιά, έμοιαζαν περισσότερο με τα τρεχαντήρια του Αιγαίου παρά με τα τραμπάκουλα της Αδριατικής.
Το μήκος του κυμαινόταν συνήθως στα 20μ. και για το πέτσωμα χρησιμοποιούσαν κυρίως μαδέρια από κυπαρίσσι.
Το γατζάο, το μοναδικό ίσως που υπάρχει και σώζεται σε κακή κατάσταση στη Σαλαμίνα, το “ΑΝΤΩΝΙΟΣ Ζ” που κατασκευάστηκε στην Κέρκυρα το 1947, αποτέλεσε την πηγή πληροφοριών, για την ακριβή αποτύπωση και κατασκευή του ομοιώματος που παρουσιάζω.
Ένα γατζάο σε κίνδυνο.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι ένα από αυτά είναι το «Ελευθερία» που αγοράστηκε από το Δήμο Πρέβεζας. Το σκάφος είναι ένα από τα ελάχιστα γατζάο που έχουν διασωθεί σήμερα. Το γατζάο είναι ένας σπάνιος τύπος γάστρας που κατασκευαζόταν αποκλειστικά στα ναυπηγεία του Ιονίου.
Το «Ελευθερία» ναυπηγήθηκε στην Κέρκυρα το 1961, πιθανώς από το φημισμένο καραβομαραγκό Νίκα. Το μέγιστο μήκος του είναι 11,63 μ., το μέγιστο εξωτερικό πλάτος 4,10 μ. και το βάθος από το κατάστρωμα είναι 1,47 μ.
Υπάρχουν πολύ λίγα στοιχεία για το γατζάο πριν από τα τέλη του 19ου αιώνα. Προφορικές μαρτυρίες αναφέρουν ότι το γατζάο ήταν ο πιο διαδεδομένος τύπος στα ναυπηγεία της Κέρκυρας στις αρχές του 20ού αιώνα.
Ο τύπος αυτός κατασκευαζόταν επίσης και σε άλλα μέρη όπως: Ιθάκη, Λευκάδα, Μεγανήσι, Μεσολόγγι, Αιτωλικό, Κορώνη και Καλαμάτα.
Τα γατζάο ήταν εμπορικά σκάφη που χρησιμοποιούντο συχνά στην επικοινωνία μεταξύ των Επτανήσων και των απέναντι ακτών της Ηπείρου.
Το σκάφος βρίσκεται σήμερα εκτός θαλάσσης σε ναυπηγείο της Πρέβεζας, με αρκετά προβλήματα και χωρίς συντήρηση -λόγω έλλειψης χρηματοδότησης -τα τελευταία χρόνια.
Την ίδια στιγμή ο αρχιτέκτονας, διδάκτωρ Ιστορίας της Ναυπηγικής Κώστας Δαμιανίδης εκπέμπει σήμα κινδύνου για τέσσερα σπάνια σκάφη μεταξύ τους και το σκάφος τύπου γαντζάο «Ελευθερία» το οποίο έχει αγοράσει ο Δήμος της Πρέβεζας.
«Επειδή σ’ αυτά τα σκάφη δεν έχει γίνει καμία συντήρηση εδώ και 2-3 χρόνια, σε κάποια ίσως και για περισσότερο καιρό,η κατάστασή τους είναι κακή και φοβάμαι ότι δεν θα προλάβουν να αποκατασταθούν. Το “γατζάο”, ένα σπάνιο σκάφος που ανήκει στον Δήμο Πρέβεζας, είναι δυστυχώς σχεδόν “τελειωμένο”», λέει στο «Έθνος» ο αρχιτέκτονας, διδάκτωρ Ιστορίας της Ναυπηγικής, Κώστας Δαμιανίδης.
Πηγή: www.neoiagones.gr
